Corona virüs salgını hiç şüphesiz ekonomiyi olumsuz bir şekilde etkiledi. Bu da tüketici davranışlarının değişmesine yol açtı. Pek çok insan, gıda ve temel ihtiyaç malzemelerine normal zamanlardakinden daha fazla ilgi gösterirken acil olmayan satın alım planlarını ise ertelediler. Çünkü insanlar ceplerinde paraları olsa bile, tam anlamıyla ne zaman sona ereceği belirsiz olan bu salgın dönemini atlatmak ve geleceği net olarak görebilmek istiyorlar.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından sağlanan veriler de bu görüşleri destekliyor. Mart ayının başından itibaren kredi kartı ile yapılan "market ve alışveriş merkezleri" harcamaları ve toplam harcamaların yıllık yüzdesel değişimine baktığımızda, market harcamalarının hızlı bir şekilde yükseldiğini, buna karşılık toplam harcamaların yavaş yavaş düşüşe geçtiğini görüyoruz.
Türkiye'deki ilk corona virüs vakası, 11 Mart tarihinde açıklanmıştı. Bu tarihi kapsayan 6-13 Mart haftasında, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla market alışverişlerinde %47,69 oranında bir artış yaşanırken 13-20 Mart haftasında ise son iki ayın zirvesine ulaşılarak %72,67'lik bir artış yaşandı.
13-20 Mart haftasındaki ani yükselişe rağmen 20-27 Mart haftasında da market alışverişi harcamaları, bir önceki yıla kıyasla %30,91 daha fazlaydı. Daha sonraki haftalarda bu oran yükselmeye devam etti ve 10-17 Nisan haftasında %62,73 olarak gerçekleşti.
Buna karşılık toplam kredi kartı harcamaları ise 20-27 Mart haftasında hızlı bir düşüşle, bir önceki yılın aynı dönemine göre %25,59 oranında azaldı. Toplam kredi kartı harcamalarındaki düşüş, daha düşük bir oranla da olsa sonraki haftalarda da devam etti. Bu düşüş oranı, 10-17 Nisan haftası itibarıyla %14,19 idi.
Kredi kartı harcamalarının haftalık değişimine baktığımızda da karşımıza benzer bir tablo çıkıyor. 6-20 Mart tarihleri arasında market ve gıda alışverişleri artarken bu haftalarda yaşanan yüksek talepten ötürü 20-27 Mart haftasında, market ve gıda alışverişi harcamalarında önceki haftalara kıyasla bir düşüş yaşandı. Daha sonrasında ise bu iki kategori, bir yükseliş trendine girdi.
Toplam kredi kartı harcamalarının haftalık değişimine baktığımızda da yıllık değişime benzer bir tabloyla karşılaşıyoruz. 13 Mart tarihinden itibaren düşüşe geçen kredi kartı harcamaları, 27 Mart tarihinde %31,02 düşüş oranıyla dibi görüyor ve daha sonrasında bir yükseliş trendine giriyor.
Türkiye'deki kredi kartı harcamalarının son beş yıllık ortalamasına baktığımızda da 20 Mart'tan itibaren kredi kartı harcamalarında önemli oranda bir düşüş olduğu görülüyor. Bununla birlikte yine beş yıllık ortalamaya kıyasla, 20-27 Mart haftasında "market ve alışveriş merkezleri" ve "çeşitli gıda" kategorilerinin harcamalarında bir artış yaşanırken diğer bütün kategoriler düşüşteydi.
Sonraki haftalarda ise harcama artışı yaşanan kategoriler arasında "elektrik-elektronik eşya, bilgisayar", "hizmet sektörleri", "müteahhit işleri" ve "bireysel emeklilik" dahil oldu. Diğer bütün kategorilerdeki harcamalar ise azalmaya devam etti.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın sağladığı kredi kartı harcamalarındaki yıllık ve haftalık değişim oranlarına buraya ve buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.