En Eski Turizm Acentesinin Batışı: Thomas Cook

Thomas Cook, 10 yaşında İngiltere'de iş hayatına atılan ve birçok meslekte çalışarak ailesine destek olmaya çalışan bir çocuktu. 1808'de doğan Cook, insanların zor koşullarda haftada 6 gün çalıştığını ve evlerinden uzaklaşmaktan kaçındıklarını fark etti. Kendisi de aynı döngüye giren Cook, bunun değişmesi gerektiğini düşünerek "turizm" faaliyetlerine girişilmesi gerektiğine karar verdi.

1800'lü yılların "lüks" ulaşım aracı olan trenlerde ilk gezisini 1841 yılında organize eden Cook, ileride 16 ülkede faaliyet gösterecek, 22.000 çalışan ve 19 milyon müşteriye sahip olacak büyüklükte bir işletmeyi belki de hayal etmemişti.

Thomas Cook'un alametifarikası olan "paket tur" uygulamasının gösterdiği başarı, kendisinin kurduğu işletmeyi dünyada sayılı işletmelerden biri haline getirdi. İngilizlerin ilerleyen süreçte dünyayı gezip görme, iş olanakları için seyahat etme gibi pek çok ihtiyacı Thomas Cook acentalarında karşılık buluyordu.

Thomas Cook'un vefatından sonra oğlunun işletmeyi devraldı. İşleri sürdürdü. İşletme ilerleyen süreçte 20. yüzyılın ikinci yarısında dünyada yaşanan ekonomik gelişmelerden de pay alarak büyüdü. "Boş zaman" kavramı turizme yönelik talebi artırmaya başladı. Thomas Cook da paket tur konseptini büyük bir başarıyla uyguluyordu. İşletmenin başarısında dünyanın farklı noktalarını "her şey dahil" sistemiyle ziyaret edebilme önemli rol oynuyordu.

Çöküş Nasıl Oluştu?

Thomas Cook'un gözardı ettiği ve önlem almadığı en önemli iki gelişme borçlanarak büyüme ve "internet devrimi" olarak görülüyor. 2000'li yıllarla birlikte turizm ihtiyacının giderilmesinde turizm acentelerinin rolü azalmaya başladı. Öyle ki tüketici taleplerinin değiştiği ve paket turların artık eskisi kadar tercih edilmediği günümüzde işletme kitle turizmini devam ettirmekte ısrarını korudu. 2018 yılında İngiliz turistlerin yurt dışı tercih oranı %60 olmasına rağmen Thomas Cook bu pazardan eskisi kadar pay alamamıştı. Çünkü internet sayesinde turistler en uygun uçak biletlerini, en uygun konaklama opsiyonlarını ve gezip görmek istedikleri noktaları kendileri belirleyerek hareket ediyorlar. Thomas Cook'un skyscanner, airbnb, booking gibi uygulamaların ataklarına cevap veremediği söylenebilir.

Şu an İngiltere'de turistlerin yalnızca %7'si paket tur satın almayı sürdürüyor. Paket tur tercih eden müşteri kitlesinin 65 yaş üstü, alt sosyo-ekonomik gruplara mensup insanlar olduğu ifade ediliyor.

Düşen satışları engellemek için işletme 2007 yılında MyTravel isimli işletmeye yatırım yaparak bu sektöre ayak uydurmaya karar verdi. Fakat bu girişim işe yaramayınca çöküşün yolu açılmaya başladı.

İngiltere'nin Brexit kararı alması ve Sterlinin bu karar sonrası istikrarını kaybetmesi ise işletmeyi etkileyen dış çevre unsurları arasında gösteriliyor.

Borçla büyüme sonrası oluşan borçların ödenebilmesi gereken nakit akışını sağlayamayan işletme, 2019 yılının son çeyreğine yaklaştığımız günlerde iflas bayrağını çekti. Thomas Cook müşterisi yaklaşık 150.000 turistin ülkelerine dönebilmesi için büyük bir operasyon yapıldı. Bazı turistler dönüş biletleri için tekrar ödeme yapmak durumunda kaldı.

Bu hikaye bana, 1800'lü yıllarda ABD'de demiryolu işletmecilerinin hikayesini anımsattı. Onlar da demiryolu ulaşımının asla azalmayacağını ve yerlerinin değişmeyeceğini düşünüyordu. Gözden kaçırdıkları nokta, onlar demiryolu işinde değil ulaştırma işindelerdi. Şimdi benzer bir son değişimi reddeden ve değişen tüketici taleplerini uyum gösteremeyen işletmelerden biri olan Thomas Cook'un başına geldi.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.

11. Ekonomik Kalkınma Planı Analizi

1963 yılından itibaren başlayarak her 5 yılda 1 güncellenen Kalkınma Planlarının 11.'si geçtiğimiz hafta yayımlandı. 19 Temmuz 2019 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan Kalkınma Planının önemli ayrıntılarına değinmek istiyorum:

Kalkınma Planı Nedir?

Türkiye, serbest piyasa ekonomisini uygulayan bir ülke olmasına rağmen, devletin bazı ekonomik alanlarda yol göstermesine ve öncülük etmesine ihtiyaç duyuluyor. Aynı zamanda yeni açılan ekonomik alanlara devletin kaynak aktarımı ile bu ekonomileri harekete geçirmesine ihtiyaç duyuluyor. Yol gösterme, öncülük etme ve kaynak ayırma işlevlerinin nasıl ve hangi sektörlerde yerine getirileceğinin tespiti için kalkınma planı hazırlanıyor.

Kalkınma Planı, hükümetin ülkeyi götürmek istediği yönü belirten bir "niyet beyanı" olarak tanımlanabilir.

Neden Kalkınma Planlarına İhtiyaç Duyuyoruz?

Kalkınma planları, bir ülkenin ekonomik büyümesini gerçekleştirirken göz önüne alacağı kriterleri ortaya koymasını sağlıyor. Böylelikle kalkınma planı hazırlanırken hangi unsurların gözetildiğini görebiliyoruz. 11. Kalkınma Planında bu unsurlar şu ifade ile belirtiliyor:

"Önümüzdeki dönemde de ülkemizin potansiyelini, bölgesel
dinamiklerini ve insanımızın yeteneklerini harekete geçiren, ekonomik
alanda rekabet gücü ile niteliği merkeze alan, her alanda adaleti gözeten,
üretim ve teknolojik gelişme odaklı, sürdürülebilir ve daha kapsayıcı bir
büyüme anlayışı kalkınma sürecinde belirleyici olmaya devam edecektir."

Kalkınma Planı Nasıl Oluşturuluyor?

Kalkınma planlarında Türkiye'nin ekonomik büyüme ve kalkınmasına öncelik edeceği tespit edilen konu başlıkları tespit ediliyor. Bu konu başlıklarında, alanında uzman akademisyen ve sektör profesyonellerinin yer aldığı "İhtisas Komisyonları" ve "Çalışma Grupları" oluşturularak plan ortaya konuyor. 11. Kalkınma Planında 43 farklı sektörle ilgili kalkınma planı hazırlandı.

11. Kalkınma Planında Ortaya Konan Bazı Hedefler:

• Her yıl %4.3 yerel büyüme hedefi,
• Enflasyonun %5'e düşürülmesi,
• Kredi yolu ile büyümenin devam ettirilmesi,
• Toplam girdi verimliliğini artırmak. (Sanayide makine ile insanın daha verimli ve uyumlu çalışarak yüksek teknoloji ekonomisinden faydalanmak).

11. Kalkınma Planında Öncelik Verilecek Sektörler:

Kalkınma planında öncelikli sektörler arasında kimya, ilaç ve tıbbi cihaz, makine-elektronik teçhizat, otomotiv ve raylı sistemler bulunuyor.

Öncelikle gelişme alanları ise tarım, savunma sanayi ve turizm olarak belirlenmiş.

11. Kalkınma Planının Uygulanabilmesi İçin Neler Gereklidir?

Kalkınma planında devletin teşviklerle bazı sektörleri destekleyeceği ifadeleri yer alıyor. Bu teşviklerin hangi koşullarda verileceği ise tamamıyla açıklanmış görünmüyor. Bununla birlikte sanayide Ar-ge departmanlarına ayrılacak payın artırılması konusunda nasıl hareket edileceği de tam olarak ortaya konmuş görünmüyor. Bu iki hususun daha net ortaya konması gerekiyor.

Türkiye'de noksanlığı en çok hissedilen konuların başında gelen "hukukun üstünlüğü" ilkesi kalkınma alanında da hayati önemini koruyor. Yabancı yatırımın Türkiye'ye gelmesi için en büyük "teşvik" bu ilkenin yeniden ve ivedi olarak hayata döndürülmesi.

Türkiye'de yerel ve uluslararası siyasette sürdürülen politikanın öngörülebilirliği tartışmalı konulardan biri. Böylesine değişken bir politika sahnesinin varlığı, kalkınma planının uygulanmasını olumsuz etkileyebilecek unsurlardan biri olarak değerlendirilebilir.

Ülkemizde ihtiyaç duyulan bir diğer önemli alan da bağımsız denetim kurulları olarak görünüyor. Bu kurullarının bağımsız ve objektif olarak çalışabilmesi kalkınma planının yürütülmesine çok yardımcı olacaktır.

Yorum (Eğitim):

219 sayfadan oluşan 11. Kalkınma Planında hedefler ortaya konurken bazı tutarsızlıklar göze çarpıyor. Örneğin, öncelikli sektörler arasında konan Kimya bölümüne orta öğretim ve yüksek öğretimde verilen değer tartışmalı olarak görülebilir. Bazı üniversitelerde kimya bölümleri kapatılırken, bazı üniversitelerde de bu bölümlere alınacak öğrenci kontenjanı azaltılıyor. Aynı kalkınma planında ise eğitim konusunda şu ifade bulunuyor:

Madde 33. Fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik disiplinlerini entegre bir biçimde öne çıkaran bir yaklaşımla gerçek hayattaki sorunların çözümüne yönelik analitik, eleştirel, yaratıcı ve bilişimsel düşünme yetilerinin kazandırıldığı eğitim sistemleri önem kazanmaktadır.

Eğitim sisteminde ortaya konan 33. madde doğrultusunda politikalar gerçekleştirilirse belki gelecek 5 yıl olmasa da 10-15 yıllık kalkınma planlarına çok büyük etkisi olacaktır.

Yorum (Ekonomi):

2008 yılındaki krizden sonra ABD'nin krizden çıkmak için küresel ticareti hareketlenmesi ile oluşan kaynak aktarımını iyi kullanamadık. Özelleştirmeler yolu ile devlet kaynaklarının özel sektöre artırılması başta bir refah sağlasa da bunun sürdürülebilir olmadığı görüldü. Üretim politikalarının zayıflaması sonucu ülkemizin görece güçlü olduğu tarım sektöründe bile ürün bulunabilirliği ve ürün fiyatı konularında sıkıntılar yaşadık.

Dolayısıyla ekonomide yeni bir ivmelenmeye tüm sektörlerin ve tüm ülkenin ihtiyacı var.

Madde 18. Üretim ekseni, yüksek gelirli ülkelerden gelişmekte olan ülkelere kaymakta olup, Türkiye’nin de içinde bulunduğu bu ekonomilerin gelecekte daha fazla güçlenerek küresel üretim, ticaret, teknoloji, katma değer gibi alanlarda etkili olması beklenmektedir.

Madde 18'deki tespitten faydalanabilmek için bu dalgayı yakalayabileceğimiz stratejilerin belirlenmesi gerekiyor. 11. Kalkınma Planında değerli ve ekonomide lehimize kullanabileceğimiz gelişmeler tespit edilmiş. Buna yönelik olarak tüm sektörlerin çalışabileceği bir ortam oluşmasını diliyorum.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.

General Electric Çalışanları Solunum Cihazı Üretmek İstedikleri İçin Şirketi Protesto Etti

General Electric çalışanları pazartesi günü toplu bir protesto gösterisi düzenlediler ve işten ayrıldılar.

General Electric çalışanlarının protesto sebebi, şirketin her zamanki gibi iş yapmayı bırakmasını ve corona virüs hastaları için ventilatör (solunum cihazı) üretimine başlamasını istemeleriydi. Özellikle hasta sayısı yüksek olan ülkelerde fazla sayıda solunum cihazına ihtiyaç var ve General Electric çalışanları da şu an önceliğin bunu üretmek olduğunu düşünüyorlar.

Amerika Başkanı Trump, General Motors ve General Electric gibi imalatçıları herhangi bir krizde ihtiyaç duyulan her şeyi üretmeye zorlayan Savunma Üretim Yasası'nı yürürlüğe koydu ancak uygulandığı söylenemez.

Bu arada General Electric, geçtiğimiz günlerde 2.600 fabrika işçisini ve bakım personelinin yarısını paradan tasarruf etmek amacıyla işten çıkardığını duyurmuştu.

Çalışanlar adına konuşan Jake Aguanaga:

“GE, milyonlarca hayatın tehlikede olduğu çeşitli uçaklara giden motorları üretmemize, bakımını yapmamıza ve test etmemize güveniyorsa, neden vantilatörler üretmemize güvenmiyor? Ülkenin fabrika işçilerinin, hastanelerin ihtiyaç duyduğu malzemeleri üretmeye hazır ve istekli olduklarını bilmek güven verici ama şirketin buna liderlik etmiyor olması oldukça talihsiz bir durum" dedi.