Dünyanın tartıştığı en önemli gündem başlıklarından biri sürdürülebilirlik. Sürdürülebilirliği alınacak basit önlemlerle sağlamak mümkün değil, oldukça ciddi miktarlarda yatırım yapılması gerekirken, finans sektörü bu süreçten direkt olarak etkilenen sektörlerinden biri. Artık ‘sürdürülebilir finans’tan söz ediyoruz.
Uluslararası Finans Kuruluşu’na (International Finance Cooperation) göre; sürdürülebilir finans “sosyal ve çevresel faktörlerin banka ve finans kuruluşlarının faaliyetlerine entegre edilerek bu kapsamda oluşan risklerin daha iyi yönetilmesi ve bu alanlarda ortaya çıkan fırsatların değerlendirilmesi” olarak tanımlanıyor. Sürdürülebilir finans artık sadece risklerden kaçınmayı değil, ortaya çıkan yeni iş sahaları sayesinde oluşan fırsatların değerlendirilmesini de kapsıyor.
Yeşil tahvillerin büyüklüğü trilyon dolara ulaştı
Ve artık bu dünyanın yeni finansal enstrümanları da var. Bunların başında yeşil tahviller, sürdürülebilirlik kredileri geliyor. S&P Global’a göre, tüm GSSSB’lerin (yeşil, sosyal, sürdürülebilirlik ve sürdürülebilirlikle bağlantılı tahviller) yıllık ihraçları 2023’teki 980 milyar dolar olan büyüklüğü, 2024’te 1,05 trilyon dolara ulaşabilir. 2024 yılında küresel sürdürülebilir finans pazarının büyüklüğü 35 trilyon dolara ulaştığı tahmin ediliyor. Karbon piyasalarının ise 2030’a kadar yıllık 50 milyar dolarlık bir hacme ulaşması bekleniyor. Türkiye’de ise yeşil tahvil ve sürdürülebilir finansman araçlarına olan ilgi artıyor, örneğin son iki yılda 5 milyar doların üzerinde bir ihraç gerçekleştirildiğini görüyoruz.
Sürdürülebilir finans dünyasında finteklerin durumuna yakından baktığımızda benzer bir değişimin burada da yaşandığını görüyoruz. Fintekler de sürdürülebilir finans alanındaki etkilerini artırıyor. Bildiğiniz üzere KOBİ’ler, ekonominin can damarlarından biri olmasına rağmen geleneksel bankacılık sisteminde finansmana erişim konusunda çeşitli zorluklar yaşıyor. Yüksek teminat gereksinimleri, karmaşık kredi değerlendirme süreçleri ve uzun onay süreleri gibi faktörler, KOBİ’lerin büyümesini ve rekabet gücünü artırmasını sınırlıyor.
Fintek şirketleri, bu noktada yenilikçi çözümler sunarak KOBİ’lerin finansmana erişim engellerinin sayısını azaltıyor. Dijital kredi platformları, yapay zekâ destekli kredi skorlama sistemleri ve blokzincir tabanlı finansal izleme mekanizmaları sayesinde KOBİ’ler daha hızlı ve kolay finansman kaynaklarına erişim sağlayabiliyor. KOBİ'lere yönelik alternatif finansman seçenekleri, Türkiye’de fintek sektörü sayesinde son 5 yılda yüzde 70 artış gösterdi. Bu yenilikler sayesinde, KOBİ’lerin büyük bankalara bağımlılığı azalmakta ve finansmana erişim daha kapsayıcı hale gelmektedir
“Yeşil fintek” kavramı yeni bir iş alanı oluşturdu
Fintekler, dünya çapında sürdürülen ve gelecekte daha da hızlanacak olan sürdürülebilirlik yatırımlarında çok önemli bir rol oynayabilir. Fintekler kullanıma sunduğu çözüm ve ürünlerle kişilerin, şirketlerin hatta ülkelerin sürdürülebilirlik çalışmalarına katkı sunuyorlar. Finansal hizmetleri dijitale taşıyarak birçok alanda verimlilik sağlıyorlar. İlk başta kâğıt kullanımını azaltıyorlar, işlemlerin mobil yapılmasını sağladıkları için lojistiğe harcanan para ve zaman ortadan kalkıyor. İmza atmak için banka şubesine gitmenize, fatura ödemesi için bir vezne bulmanıza gerek kalmıyor.
Ancak gelecek vadeden, potansiyel taşıyan esas alan, sürdürülebilirlik temelli ürün ve çözüm sağlamak. İşte bu alan yepyeni girişimlerin, yepyeni çözüm ve hizmetleriyle hızlı bir şekilde büyüyor. Kimileri bu alana “Yeşil Fintek” diyor ancak bence bu oldukça geniş bir kavram. Çünkü bu kavram, bankaların yenilenebilir ve diğer sürdürülebilirlik alanlarındaki kredilerini ve bu yatırımlara kaynak sağlayan fonları da kapsıyor. Ben “İklim Fintekleri” demeyi daha doğru buluyorum.
Fintekler, yeşil finansmanın güvenirliliğini artırıyor
Finansal ve iklim teknolojik inovasyonunun birleşiminden oluşan bu alanın hızla büyümesi bekleniyor. Son dönemde iklim odaklı finteklerin, diğer fintek girişimlerinden daha fazla fon topladığını görüyoruz. CommerzVentures’ın bir raporuna göre; Avrupa, iklim fintek finansmanında dünyaya yön veriyor. 2024 yılında Avrupa’daki iklim fintekleri 1,4 milyar dolar fon toplarken ABD’de bu rakam 881 milyon dolar oldu. Başkan Trump’ın politikaları gereği, ABD’nin bu alanda iştahında bir artış beklemesem de ABD merkezli fonların dünyanın diğer ülkelerindeki iklim finteklerine ilgisinin süreceğini düşünüyorum.
Sürdürülebilir finansman çözümleri arasında "yeşil kredi" kavramı öne çıkıyor. Fintekler, karbon kredilerinin doğru şirketlere gidip gitmediğini izleme ve doğrulama noktasında kritik bir rol üstleniyor. Blokzincir ve veri analitiği gibi teknolojileri kullanarak, karbon kredilerinin etkili bir şekilde tahsis edilmesini sağlayarak yeşil finansman mekanizmasının güvenilirliğini artırıyorlar. Fintekler bu alanın önemli bir oyuncusu olacak.