Hayatın önemli dinamiği para ve geleceği
2600 yıl önce bulgur ve pekmez verip pirinç ile yağ "1'e 1" takas edilebiliyordu. Fiziki alanın kısıtlı oluşu takas edilebilirliği düşürüyor, bu nedenle büyük hacimli ve daha verimli iş yapmayı engelliyordu. Bunun farkına ilk varan Lidya Kralı Alyattes oldu. Alyattes bir gün saray alışverişi yapmak üzere pazara çıkar. Alışverişlerini yapmak için bir dizi takaslar yapar ama hem istediği şeyleri alamaz hem de 10 kilo buğday zarar eder ve duruma haliyle sinir olur. Dönemin altın ustalarını toplar; Lidya Krallığının Armasının bulunan altın paranın basılmasını ister. Önce reddedilse de Alyattes bunu kendisi için çok fonksiyonel bulur. İstediği şeyi uğraşmadan aldığını, hatta gerektiğinde insanları 1 kese altın veririm diyerek kullanabildiğini veya ödüllendirebiliyor olduğunu fark eder.
Paranın bulunması, her bireye Lidya kralı olma lüksünü sundu diyebiliriz. İktisadi olarak ekonominin daha da hızlanabilmesi için insanlığa büyük bir yenilik getirdi. Her tür isteğin daha hızlı gerçekleştirilebileceği bu yenilikçi metod günümüze kadar gelişti ve değişmez bir meta olarak insanlığa karşıtı. Para biçiminin ve bireye geçiş fazlarının sosyolojik olgular içinde paralel biçimde evrimleştiğini görmek mümkün.
Kısa dönem öncesine kadar veznelerdeki sıra kuyruklarının yerini bugün mobil bankacılık uygulamaları aldı. Ödemenin hikâyesini 2015 öncesinde yazmak istememin nedenlerinden birisi yeni yılla beraber ülkemizde çıkacak e-para yasası, iPhone 6 ile gelen iPay özelliği, Google Play Store'un ön ödemeli kart atağı ve bazı çarpıcı istatistiklerle bu konunun gündemde oluşu.
Dijitalin Alyattes’i olmaya talip pek çok farklı sektör ve firma var. Dijitalleşen işlemlere karşılık nelerin uygulanabileceği konusu ise devletin yaptırım alanı olacak. Yeni yasayla beraber "para işlem aracılığı" yapan firmaların da bankalar gibi lisans almaları gerekecek ve belirli işlem hacimlerine tekabül eden parayı mevduat olarak bulundurmaları gerekecek. Bu bağlamda lisans alarak vergilendirilmeleri mümkün olacak (Örneğin: PayPal gibi şirketler). Dolayısıyla, ülkemizde bu soru işaretleri birazcık silinecek. Bu yeni yapıyla birlikte bilişim sektörü ve teknoloji geliştirici firmalar ile bankalar ve operatörlerin birleşik güçler oluşturacağı yapıları görebiliriz. Cüzdanın dijitalleşiyor oluşu bu anlamda yukarıdaki sektörler için çok kritik! Bunu basitçe ABD pazarının 2017 için beklenen mobil ödeme işlem değerinin $74 milyar olması şeklinde özetleyebiliriz.
Softcardla piyasaya sürülen mobil cüzdan; ABD’deki operatörlerin ortak çıkardığı, ödeme yaptıkça iletişim hizmeti sadakat faydalarının alındığı bir yapı olarak öne çıkarıldı. Amex ise kredi kartlarının alternatif olarak mobil uygulama ile ödeme yapılabileceğini belirtti. Apple ve Samsung ise hem teknolojinin geliştirilmesi hem de altyapının sağlanması konusunda çözüm sağlamak isteğinde. Apple’ın IBM ile yaptığı işbirliği bu altyapının bir tür hazırlığı esasında. IBM’in CRM ve ödeme sistemleri dolayısıyla edindiği çevresi ve uzmanlığının Apple’ın mobil gücüyle birleşeceğini ön görmek mümkün. Apple teknoloji üreticisi olarak yatay bir grafik kazanmış olan yeni cihaz edinme dönüşümü ve akıllı cihaz sahibi insan sayısının artması, akıllı telefonların hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmesi gibi nedenlerden yeni fırsatlara gebe ödemenin geleceğinde de öncülük etmek istiyor.
Diğer büyük potansiyel Google. Türkiye’deki mağazalara giren, öncelikli olarak dijital paranın döndüğü ve hızla büyüyen oyun ve mobil uygulama içerisinde bir tür ödeme sağlayıcısı olarak konum aldı. Google’ın cüzdan rekabetinden farklılaşarak güzel bir yapı kazanacağını düşünüyorum.
Tüketici tarafında ise ilginç bir örnek ile sunulacak olan faydayı aktarmak gerek: Kenya’da kişilerin ve mağazaların nakit taşıma riski, işlemlerin %80’inin mobilden tercih edilmesine yol açmış.
Gelişen dijital para konusu oldukça çekici durumda; kişiler arası transferler haline gelecek olması, fiziki ödemelere kıyasla güvenlik ve hız avantajının kişiler için alternatif olmanın ötesine geçeceğini belirtmek gerek. Özellikle bu grafiğin ve Afrika ülkelerinden çıkan öngörünün diğer ülkelere yeni yaratıcı projelerle yayılacağını düşünüyorum.
Bilgi hızlı iletiliyor ve katlanarak büyüyor. Bu, parayı yeni modaya uymaya zorunlu kılacak.
Bankaların mobil uygulamalar haline gelmesi, e-ticaret, sanal para ile ilgili istatistikler, farklı ülkelerdeki öngörüler ve teknoloji firmalarının büyük denizde yaptığı yatırımlar cebimizdeki cüzdanların yerini telefon ve akıllı cihazların alacağını söylese de Türk insanının pazarlık ederek alışveriş yapma alışkanlığını dijitale nasıl indireceğiz o da bir merak konusu doğrusu.. :)