Nöropazarlama ile ilgili birçok efsane dolaşıyor. Hatta bunlardan bazılarının gerilim filmi senaryoları aratmadığını da söyleyebiliriz. Bu efsanelerden biri de benim çok güldüğüm nöropazarlamanın bir beyin okuma, beyin yıkama olduğu inanışı
Popüler medyada “beynin satın alma düğmesi” olduğu şeklinde bir söylenti var. Nöropazarlama hakkında arama motorlarında yerli ve yabancı aramalarımızda sıklıkla karşımıza çıkan ve medya tarafından da oldukça sevilen bu metafor gerçekte neyi ifade ediyor olabilir? Gerçekten beynimizin bir satın alma düğmesi var mı? Satın alma davranışımız gerçekten de dışında mı gerçekleşiyor? Beynimizi birileri kontrol altında mı tutuyor?
Bu metaforu esas alırsak, nöropazarlama ve nörobilim uzmanları, tüketicileri zombiye dönüştürüyor. Düşünsenize tüketicilerin aklından geçenleri okuyabilen ve istenilen ürünü aldırtabilen yöntemler geliştiren nöropazarlamacılar olduğunu. Oldukça fantastik ve korkutucu görünüyor değil mi? O zaman şimdi gerçekleri konuşalım. Nöropazarlamacıların, nörobilimcilerin elinde sihirli bir değnek yok. Tabi ki beynin de böyle bir butonu yok. İnsanların zihnini okumak günümüz teknolojisi ile mümkün değil. Beyinde 100 milyarın üzerinde nöron ve trilyonlarca sinaptik bağlantı bulunmakta. Var olan en gelişmiş teknoloji ile bu kadar nöronun yalnızca birkaç bin tanesinin aktivitesi görüntülenebiliyor. Bu da dolayısıyla beynin tümünü anlamamız konusunda yetersiz kalıyor.
Ayrıca satın alma süreci ve satın alma kararlarının ardındaki zihinsel süreç tek bir ölçümleme ile formülize edilebilecek kadar basit değildir. Satın alma kararı zamanla edinilen deneyimlerle şekillenen, bilişsel ve bilinçdışı süreçleri kapsayan ve iç faktörlerden olduğu kadar dış faktörlerden de etkilenen bir süreçtir. Kaldı ki satın alma kararını etkileyen bazı gerçek durumlar da vardır. Örneğin, pahalı bir saati gördüğünüzde onu almak isteyebilirsiniz. Beyniniz o ürünü yada hizmeti satın alma isteğini haykırıyor olabilir. Ancak yeteri kadar paranız yoksa ya da kartınızda limit yoksa satın alamayacaksınızdır.
Yani tüketiciler birer satın alma makinesi değildirler. “Beynin satın alma düğmesi” söylemi ise efsaneden öte bir şey değildir. Nöropazarlama tüketicilerin zihinsel süreçlerini anlayıp, pazarlama aktivitelerinizi iyileştirmenize yardımcı olabilir, ancak doğrudan satın alma kararını etkilediğine dair bilimsel bir kanıt yoktur. En doğru ve etkili sonuç için nöropazarlama da diğer araştırma yöntemleri ile desteklenmelidir.