Netflix’e, ‘Black Mirror: Bandersnatch’ Nedeniyle Dava Açıldı

• Choose Your Own Adventure kitabının yayımcısı Netflix'e 25 milyon dolarlık dava açtı.
• “Kendi tercihlerini seçme” başlığının ticari bir marka olduğunu belirten yayıncı firma Chooseco, Netflix’in bu markaya ait lisansı ihlal ettiğini söylüyor.
• İlgili yazı: Black Mirror Bandersnatch’e Gizlenmiş İş İlanı

Üzerine çok konuşulan ve her gün yeni bir habere konu olmaya devam eden Black Mirror bölümü Bandersnatch bu kez Netflix'in dava edilmesine neden oldu.

Bilmeyenler için kısaca Bandersnatch'ten bahsedenim; Black Mirror: Bandersnatch, fantastik bir romanı oyuna dönüştüren genç bir programcının maceralarını ele alıyor. Filmin başrolünde Fionn Whitehead, yönetmen koltuğunda ise David Slade vardı. 5 saatlik interaktif bir film şeklinde Netflix'te yayımlanan Bandersnatch, Black Mirror dizisinin 5. sezonunun ilk bölümü olarak yayınlanmıştı.

Choose Your Own Adventure kitabının yayımcısı Netflix'e 25 milyon dolarlık dava açtı. “Kendi tercihlerini seçme” başlığının ticari bir marka olduğunu belirten yayıncı firma Chooseco, Netflix’in bu markaya ait lisansı ihlal ettiğini söylüyor. Chooseco, Netflix’in 1980 ve 1990 yılları arasında yayımlanan serisini izinsiz olarak kullandığını öne sürüyor. 

Choose Your Own Adventure kitap serisi Türkiye’de daha popüler olan ‘Şahane Hatalar’ın benzeri kitap serisi ve okuyucular yaptıkları seçimler sonucunda farklı sonlara ulaşabiliyor.

Yayıncının belirttiğine göre bir süredir bu konuda lisans almak için uğraşmasına rağmen Netflix'te böyle bir yayının hakları henüz bulunmuyor. Netflix’in herhangi bir dönüş yapmadığı firma, adını izinsiz kullandığını iddia ettiği Netflix hakkında en az 25 milyon dolarlık bir tazminat talep ediyor.

Tüm Satın Alma Süreçlerinin Sorumlusu: Duygular

Milyonlarca yıllık evrim sürecinde soyut ve eleştirel düşüncenin gelişmesine rağmen, biz insanlar karar verirken büyük ölçüde duygularımıza göre hareket ediyoruz. Yani, tüm veri analizleri, eksi/artı listeleri hazırlarken, satın alma kararı alırken bizi daha az akıllı seçimler yapmaya iten ilkel beynimiz tarafından yönlendiriliyoruz. İşte tam olarak bu yüzden pazarlamacılar, tüketicilerle duygusal yönden bağlantı kurma konusunda uzmanlaşıyor ve her geçen gün dahasını talep ediyorlar. Dahası, Unconscious Branding: How Neuroscience Can Empower (and Inspire) Marketing kitabının yazarı Douslas Van Praet’e göre; mantıklı kararlar almak için durup düşünmüyoruz bile. Yalnızca hissettiğimiz gibi yaşıyoruz. Aslında işin çarpıcı kısmı, en rasyonel görünen kararlarımızın bile temelinde duygular yatıyor. Evrimsel olarak kendimizi, en gelişmiş ve kompleks canlılar olarak görerek böbürlensek de aslında gerçekte tüm modern duygularımız; mutlu, üzgün, korkmuş/şaşırmış ve sinirli olmak üzere 4 temel duygudan kaynaklanmaktadır. Bu duygular, bizlerin her türlü zorluğa karşı hayatta kalmamızı sağlıyorlar. Aslında medyada nelerin sattığına odaklanarak bu durumu kanıtlayabiliriz. Mutlu Haber = Çok Paylaşım Medyadaki klasik “Kanıyorsa, işe yarar” anlayışı, dijital medya için geçerli değildir. Televizyondaki şiddet içerikli bir yayın, yalnızca dikkatiniz çekmeye odaklanırken gerçekten ne hissettiğinizle ilgilenmez. Ancak arkadaşınıza attığınız Instagram hikayesinde durum farklıdır.  Yapılan araştırmalarda olumlu haberlerin olumsuz haberlerden çok daha fazla paylaşıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu anlamda pazarlamacıların, markaları için olumlu duygular yaratacak içerikleri oluşturmaları gerekmektedir. Örneğin, finansal hizmetler veren bir işletmeniz varsa, borsadaki ani artışlar konusunda flaş haber paylaşmanız muhtemelen büyük reaksiyonlara yol açacaktır. Üzgün Haber = Çok Tıklama  Paylaşımı bir kenara bırakırsa, konvansiyonel medyanın anahtar mottosu “Kanıyorsa, işe yarar”ın ilgi çekme konusunda başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Yapılan araştırmalarda, olumsuz çağrışımlara yol açan kelimeleri insanların daha çok tıklamaya meyilli oldukları görülmüştür. Aslında, asla ya da en kötüsü gibi olumsuz üstünlüğe sahip kalıpların, hiç bir üstünlüğü olmayan kalıplardan %30 oranında daha iyi çalıştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Peki ya her zaman ya da en iyi gibi olumlu üstünlükler ifade eden kalıplar ne olacak? Yapılan araştırmada, olumsuz üstünlük kalıpların tıkama oranları bakımından, olumlu kalıplardan %63 oranında daha başarılı oldukları görülmüştür. Kısacası, olumsuz haberler daha çok tıklanır ve okunur ancak olumlu haberler daha çok paylaşılır diyebiliriz. Peki Pazarlamacılar Bu Avantajı Nasıl Kullanabilir? 1- Başlıklara Dikkat Çek BuzzSumo, 2016 yılında milyonlarca viral makaleyi incelemiş ve bir başlıkta “aşk” kelimesini içermenin sosyal katılım ve paylaşımlar üzerinde büyük bir etkisi olabileceğini bulmuştur. Bu yüzden, pazarlamacıların içinde aşk geçen paylaşımlara yönelmesi gerekiyor. 2- Biraz Mizah Ekle İnsanlar sadece eğlenceli içerikleri paylaşmaktan hoşlanmazlar, aynı zamanda internette takip ettikleri kişi ve markalarla kendi mizah anlayışlarını da genişletmek isterler. Bu yüzden pazarlamacıların insanları içerikleriyle güldürmeleri gerek. 3- Vay! Etkisi Yarat İnsanların merak duygusunu, “Vay!” Diyecek bir şeyle değiştirmek gerek. Beklenmedik veya gizemli bir şey, bir merak duygusu uyandırır ve insanların içeriklere tıklamak istemesine yol açar. Pek yakında, kısa bir süre sonra gibi merak duygusuna hitap edecek paylaşımlar yapmak, dikkat çekmek konusunda işe yarar.  Tabii, bu noktada click bait etkisi yaratacak spam içerikler üretmekten de uzak durmak gerekir. Duyguları Kullanarak Satışları Artırmak Mümkün  Kendimizi ne kadar akıllı olarak düşünsek de ilkel dürtülerimizin kölesi olarak yaşıyoruz. Örneğin; karnımız acıkıyor ve yemek yiyoruz. Yorgun hissediyor ve uyuyoruz. Tatlı, tüylü ve sevimli bir hayvan gördüğümüzde, onu sıkmak istiyoruz. Aslında bu durum, görüntülerin hormonları ele geçirme ve kontrol edilemeyen duyguları ortaya çıkarma gücünü göstermektedir. Tüm bunlar, temel iç güdülerimizin pazarlamacılar tarafından nasıl kullanıldığına dikkat çekiyor. Karar verme ve dönüşümlerde rol oynama rolünü test etmek için, UCLA ve George Washington Üniversitesi tarafından yapılan bir deney, reklamlara bakarken tüketicilerin beyin faaliyetlerini izlemiştir. Bazıları, örneğin “Bu Bilgisayarda 16 Gigabayt RAM vardır” gibi ürünün arkasındaki sayıları ve rakamları, diğerleri ise daha belirsiz, ürünle ilgisi olmayan eğlenceli veya seksi sahneler içeriyordu. Sonuçlar düşündüğünüz gibi geri döndü: Gerçekleri ve rakamları olan reklamlar, beynin karar verme alanlarında daha yüksek aktiviteye neden oldu. Harika, değil mi? - Yanlış. Başka bir deyişle gerçekler ve rakamlar, aslında satın almayı engelleyen beyin alanlarını uyararak satın alma dürtüsünü kontrol ediyor. Yani, insanların ürününüzü satın almasını istiyorsanız eğlenceli bir şekilde potansiyelinizi göstererek ve kafalarında duygusal bir tepki yaratarak, satın alma olasılıklarını artırırsınız. Tüm bunların ötesinde, bilim her ne kadar, biz insanların duygularıyla hareket eden çaresiz varlıklar olduğumuzu kanıtlasa da hepimiz, günün sonunda markaların her şeyi cebimizdeki parayı almak için yaptığının farkındayız. Ancak görünen o ki; daha mutlu, iyi, gururlu ve istediğimiz gibi hissettirdikleri sürece bu yalanın peşinden koşmaya da fazlasıyla razıyız!

Ülkemizde Neden Bu Kadar Çok Starbucks Var?

Yakın zamanda aşağıdaki Tweet'te paylaşılan Avrupa ülkelerindeki Starbucks sayılarını gösteren fotoğrafı Twitter'da pek çok kişi paylaştı ve bu durumla ilgili olumlu ya da olumsuz farklı yorumlarda bulunuldu. Hatta insanlar Starbucks'ı sevenler ve koruyanlar veya Starbucks düşmanları olarak ikiye ayrıldı desek çok da yanlış söylemiş olmayız. Biliyorsunuz bizim toplumumuzda bir şeyden nefret etmek için o şeyi sevmemek ne yazık ki yeterlidir... https://twitter.com/MeltemBabaoglu/status/1019704798478848001 Fotoğrafa yukarıdaki Tweet'teki gibi yorumlar gelirken; https://twitter.com/Ezga_/status/1020071504439017472 Gibi yorumlar da geliyor ve insanlar sanki Starbucks'ı sevmek veya oradan alışveriş yapmak bir suçmuş gibi neden sevdiklerini anlatmak, açıklamak durumunda kalıyorlar. Bu tablonun doğruluğundan emin olamadığım için başka bir veri aradım ve Statista'nın Mayıs 2018 itibariyle Avrupa ülkelerindeki Starbucks sayısını gösteren bir tablosunu buldum, hemen paylaşıyorum: [caption id="attachment_79600" align="alignnone" width="747"] Avrupa Ülkelerindeki Starbucks Sayısı 2018[/caption] Daha fazla ülkenin istatistiğini görmek istiyorsanız tablonun devamına buradan ulaşabilirsiniz. Bu tablodan da anlaşıldığı gibi Twitter'daki görsel aşağı yukarı doğru ve Türkiye, Birleşik Krallıktan sonra Avrupa'da en çok Starbucks mağazasına sahip olan ülke. Şimdi bunu nasıl yorumlamalıyız? Bu vahim bir durum mu? Starbucks daha ne kadar mağaza açacak Firdevs Hanım ve bunun Behlül ile ne ilgisi var? Öncelikle Starbucks sayısının diğer Avrupa ülkelerine kıyasla bizde daha çok olmasının en önemli etkilerinden birinin internet erişimi olduğunu düşünüyorum. Aşağıda sayacağım pek çok neden zaten Starbucks'ta rahat hissetmemizi sağlıyor ancak ek olarak Avrupa ülkelerinin çoğunda şehir merkezlerinde, parkta bahçede internet erişimi sağlayabiliyorsunuz. Toplu taşımalarda bile interneti kullanabiliyorsunuz. Bu sebeple internet gerektiren işlerinizi hava şartları müsaitse dışarda halledebiliyorsunuz. Günümüzde internet gerektirmeyen çok az iş var zaten... Bunun yanı sıra bazı ön yargılar ve yanlış anlaşılmalar da var. Ülkemizdeki Starbucks sayısının fazlalığından yakınan pek çok kişi Starbucks'a gidenleri "kapitalizme hizmet etmek" ile suçluyor. Öncelikle sanırım en azından ideolojik olarak bir altyapısı olduğu için en anlaşılabilir yorum bu iken "Gerçekten ülkemizde kapitalizme dair tek şey Starbucks mı?" diye sormadan da edemiyorum. Starbucks dünyaya yayılmış çok büyük bir kahve zinciri ve tabii ki bu durumun sosyalizme uygun olduğunu falan iddia etmeyeceğim (Biz zaten sosyalist veya komünist bir ülke de değiliz) ancak Starbucks'ın sergilediği marka duruşuna bakıldığında markaya haksızlık yapılıyormuş gibi geliyor. Starbucks sığınan mültecileri istihdam edeceğini açıklarken, çalışanlarının sigorta maliyetlerine harcadığı toplam miktar Starbucks'ın toplam kahve maliyetinden fazla iken, Çin'de Starbucks kendi çalışanlarının ev kiralamalarına yardımcı oluyorken, plastik kullanımını azaltmak için 2020'den itibaren pipet kullanmama kararı almış ve bunca ilgi görmesine rağmen fiyatlarını her saniye yukarı çekmiyorken sizce de markaya biraz haksızlık yapılmıyor mu?

İnsanlar neden Starbucks'ı bu kadar çok seviyor?

Aslında alıntıladığım ikinci tweette sebebi gayet güzel açıklanmış ama ben uzun uzun anlatmak istiyorum. Starbucks'ta şu anda bir filtre kahvenin fiyatı 5.75 TL. Bir sabah uyandığınızda kahvaltınızı edip çevrenizdeki herhangi bir Starbucks'a gidin. Bilgisayarınızı da alın veya kitabınızı alın veya hiçbir şey almayın sadece gidin ve bir filtre kahve alıp oturun. O akşam Starbucks kapanana kadar orada tek başınıza oturabilirsiniz. Hiç kimse size neden bir şeyler yiyip içmediğinizi sormaz veya kimse sizi yerinizden kaldıramaz. Son derecede özgür, istediğinizi yapabileceğiniz, düşük maliyete koskoca bir gününüzü geçirebileceğiniz ve bunu yaparken ücretsiz wi-fi hizmetinden yararlanabileceğiniz bir mağazanın ilgi görmemesi mümkün olabilir miydi? Peki bu kadar ilgi gören, hangi bölgeye açılırsa açılsın masaları dolup taşan bir markanın daha fazla mağaza açması da çok normal bir durum değil mi?

Peki esnaf ne yapsın?

Türkiye'de Starbucks'ın alternatifi kahve tüketilebilecek yerleri bir sayalım; Kahvehaneler, sıradan bildiğimiz kafeler, 3.dalga kahve satan yeni nesil kahveciler. Kahvehaneler belli bir kültürü olan yerlerdir ve öyle elini kolunu sallayan giremez. Kahvehanelerde filtre kahve tüketilmez çay veya türk kahvesi seçenekleri mevcuttur. Sıradan kafelere gelirsek; menünün içerisinde pek çok farklı yiyecek ve içecek ile beraber kahvelerin de seçenekler arasında olduğu yerlerdir. Buradaki kahvelerin kalitesini bilemezsiniz yani kahveler bazen çok kaliteli ve lezzetli olabilirken bazen de hiçbir şeye benzemeyebilir bu tamamen sizin iyi kahve yapan kafeyi keşfetmenize kalmış bir şeydir. Ama genel olarak kafelerdeki kahveler Starbucks'takinden daha pahalı ve daha küçük porsiyonlu olurlar. Bazen kesinlikle verdiğiniz paraya değebilirken çoğu zaman o paranın hakkını veren bir kahve içmemişsinizdir. Üçüncü ve son olarak da üçüncü dalga kahve anlayışıyla açılmış yeni yerler vardır. Bu konuyla ilgili daha önceden bir yazı yazmıştım, buradan ulaşabilirsiniz. Yeni nesil kahveciler de denilen bu yerlerde kahvenizin çekirdeğine, demleme yöntemine siz karar verirsiniz. Yeni nesil kahveciler için lezzet ve kalite sabit olmamakla birlikte genellikle birbirine benzerdir çünkü kahve çekirdeği ve demleme yöntemi buradaki en önemli konudur. Kahveyle ilgili apayrı bir kültür oluşturan üçüncü nesil kahveciler kaliteli kahve içmek, en sevdiğiniz kahve demleme metodunu ve çekirdeğini bulmak için kesinlikle idealdir ancak Starbucks'a nazaran çok daha pahalıdırlar. Gördüğünüz gibi hiç de fena olmayan bir kahve içmek ve genelde benzer sakin, rahat iç mimariye sahip mağazalarda rahatça oturabilmek için Starbucks'ın yaptığını yapan başka bir yer yokken de sürekli yeni Starbucks açılmasının sorgulanacak bir yanı yok. Üstelik bu sadece Türkiye'de böyle değil, dünyanın pek çok ülkesinde Starbucks sayısı giderek çoğalıyor. [caption id="attachment_79606" align="alignnone" width="716"] 2003'ten 2017'ye dünyadaki Starbucks mağazası sayısının artışı[/caption] Çaycı gibi startup'lar ileride Starbucks'ın global olmasa da yerel yükselişini durdurabilir veya Starbucks'a yerel rakipler çıkarabilir ancak  bunun sebebi Starbucks'ın doyurduğu açlığı doyuruyor olması ve Starbucks'ın müşterisinin ihtiyaçlarını karşılaması olacaktır. Üstelik tüm bu saydıklarımızın yanında Starbucks'ın kahve değil, müşteri deneyimi sattığını da unutmayalım...