Akıllı telefon piyasasının %50’lik bir kısmını elinde tutan BlackBerry, şimdilerde %1’lik bir kısmına bile sahip değil. Bu günümüzde teknoloji yarışında hızın ne kadar önemli olduğunu anlatabilecek en değerli vaka olabilir.Talihsiz markalar serimize yine bir teknoloji markası olan, hepimizin yakından tanıdığı ve sonunu izlediği BlackBerry ile devam ediyoruz. Bir zamanların gözde telefonu, dizilerde, filmlerde o sıkı çalışan “iş adamlarının“ elinden düşmeyen bu telefon bir anda pazar payını hızla kaybederek büyük bir düşüşle çakıldı.
Peki buna tam olarak hangi faktörler sebep olmuş olabilir? Gelin yakından inceleyelim;
Birkaç mühendis, Kanada’da 1984 yılında Waterloo’da kurduğu şirketleri RIM (Research in Motion) bir dönemin fırtınalar estiren en yenilikçi telefonunu çıkaracaklarını belki de tahmin etmiyorlardı. İlk yıllarında wireless veri teknolojisi üzerine çalışan RIM, geleceğe yavaş yavaş hazırlanıyordu.
1992 yılında şirkete katılan James Balsillie kendi parası £160,000 RIM için batıracağını, evine ipotek koyduracağını önceden bilse şirkete katılır mıydı bilinmez ama kendisi Lazaridis ile beraber yaklaşık 20 sene CEO’luk görevini üstlendi ve Balsillie Dünya’yı bu yenilikçi telefon serisi ile tanıştırmaya hazırdı.
The RIM 900 Inter@ctive Pager olarak piyasaya sürülen ürün, minik klavyesi ile daha önce gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyordu. Birebir mesajlaşma, fax gönderebilme özelliği ve okundu bilgisi özelliği ile kalpleri fethetmişti.
Ancak bilinen ilk örnek olarak 1998 yılında gelen RIM 950 Wireless Handheld mail gönderme ve alma özelliğine de sahipti. Patentli bir tasarıma sahip olan klavyesindeki tuşların böğürtleni andırması sonrası BlackBerry ismini alan telefon, New York borsası NASDAQ’da işlem görmeye başladı ve £150 milyon işlem görmesiyle hızlı bir büyüme süreci de başlamış oldu.
2001 yılına kadar istikrarlı bir büyüme sürdürerek Toronto Borsası’nda işlem görmeye başlayan şirket 2005 yılında kendisini farklı kılan en önemli özelliklerinden birisi olan ilk internet tabanlı anlık mesajlaşma ve sesli konuşma uygulaması (bu size günümüzde birçok programı hatırlatmıştır) BlackBerry Messenger hizmetini sundu.
Hatta bu dönemde Kanada’nın “ en iyi işverenleri” arasında gösterilen RIM, The 7100 Charm serisi ile daha büyük bir arenada oynamayı hedefledi. Charm serisi sonrası gelen Electron ve Pearl’de kamera, mesajlaşma ve navigasyon özelliklerine sahipti.
Bu vakte kadar yükselme devri mükemmel giden, tüketiciyi günümüz modern telefonunun heyecan verici özellikleri ile tanıştıran BlackBerry kendi hazin sonunu hazırlayacak bir rakip ile 2007 yılında tanışacaktı: Apple!
2007’de ilk Iphone’u çıkaran Apple hedef olarak kendine BlackBerry’nin 2006 yılında çıkardığı kamera ve medya oynatıcılı ilk BlackBerry telefonu olan Pearl’ü seçmişti.
2008’de tanıtılan The BlackBerry 8800 serisi RIM’i Kanada’nın “en değerli şirketi” haline getirirken hiç kimse Iphone’un BlackBerry için kaçınılmaz sonu hazırladığından haberdar değildi. Çünkü RIM fonksiyonelliğin ve batarya süresinin akıllı telefon satın alan kişiler için en önemli ölçüt olduğuna inanıyordu.
Hatta o kadar çok inanıyordu ki CEO Lazaridis “İnsanların iPhone alacağını düşünmüyorum çünkü pil ömrü çok kısa” diyordu.
2008’in sonlarında Android tanıtıldığında RIM ise ilk dokunmatik ekranlı BlackBerry Storm’u tanıtıyordu. Her ne kadar Iphone’a karşı hamle olarak dokunmatik bir BlackBerry çıkarılmış olsa da dokunmatik performansının kötü oluşu ve hızla yavaşlıyor olması tüketiciler tarafından oldukça şikâyet edilen yönlerden oldu.
2000’li yıllarda hızlı büyümesi ile göz dolduran marka, 20011 yılının başlarında gelirlerinin düştüğünü açıklayacaktı. Borsada yaşanılan değer kaybı, Amerika ve Avrupa pazarlarında Pazar payının düşmesi işe eş CEO’lar Lazaridis ve Balsille görevden ayrılarak Thorsten Heins’e CEO’luk görevini tabiri caizse bir enkaz devrettiler.
2001 yılında yeni CEO yaklaşık 2000 kişinin işine son verdi. Pazar payını artırmak için reklam ve tanıtıma milyonlar döktüler. BlackBerry 10 lansmanında RIM faaliyetlerine BlackBerry ismi altında devam edeceğini açıkladı.
Teknolojiye yatırım yapmamak şirketin en büyük hatası oldu. Çünkü artık BlackBerry’de olan push mesaj özelliğinin artık Andorid telefonlar ve Iphone’da da vardı, hatta daha fazlası da vardı. Ancak BlackBerry iş dünyası ile özdeşleşti hedef kitleyi “iş adamları” ekseninden çıkarıp genişletmek için reklam faaliyetlerinde yeterince önem vermedi.
Satışlar düştükçe zarar katlandı, 2013 yılı ikinci çeyrekte 965 milyon dolar oldu ve şirket 4500 kişiyi daha işten çıkardı.
1998’den başlayarak 10 yıldan az bir sürede 20 milyar dolarlık bir şirket haline dönüşen, ancak birkaç sene içinde değeri 3 milyar dolara düşen bu şirket teknoloji yarışının gerisinde kalmanın vehametini anlatmak açısından oldukça yerinde bir örnek.