Moda Markası Chanel’in Kurucusu, Bir Nazi Casusuydu

• Fransız moda markası Chanel'in kurucusu Gabrielle 'Coco' Chanel, Chanel'i bir dünya markası yapmak için kişisel ilişkilerini kullandı. Hatta kişisel çıkarları uğruna Naziler ile iş birliği yaptı.
• Coco Chanel, Naziler ile iş birliği yapmakla kalmadı, aynı zamanda bir Nazi casusu haline geldi.
• İlgili Yazı: Bayer, Eroini Morfine Alternatif Olarak Dünyaya Pazarladı

---

Fransız moda markası Chanel, şu anda dünyanın en önemli lüks markaları arasında yer alıyor. Ancak markanın kurucusu olan Gabrielle 'Coco' Chanel, markayı dünyanın sayılı markaları arasına sokmak için zamanında oldukça karanlık işlere bulaştı. Yazar Matt McNabb, “Markaların Gizli Geçmişi: Bildiğimiz ve Sevdiğimiz Markaların Karanlık ve Çarpık Kökenleri“ isimli kitabında, Coco Chanel'in iş dünyasındaki başarısı uğruna, Naziler ile nasıl yakın ilişkiler kurduğunu, hatta nasıl bir Nazi casusuna dönüştüğünü anlattı. Ünlü Fransız moda tasarımcısı Gabrielle 'Coco' Chanel sadece hırslı bir iş kadını değil, aynı zamanda çok kötü ve korkunç bir kişi, bir Nazi sempatizanı ve hatta bir Nazi casusu olarak kabul edilir. Onun bu hırsı, hayata mütevazı bir başlangıç yapmasından kaynaklanıyordu. Bir hayır kurumu hastanesinde dünyaya gelen Chanel'in annesi yoksullar evinde çamaşırcı, babası ise bir sokak satıcısıydı. Gabrielle 'Coco' Chanel 12 yaşına geldiğinde, annesinin ölümünden sonra babası tarafından yetimhaneye gönderildi ve 18 yaşına kadar burada yaşadı. Chanel, yetimhanede rahibelerden dikiş dikmeyi öğrendi ve bu, onun kaderini değiştirdi. Çünkü evli olmayan bir kadın Fransa'da daha fazla para kazanabilirdi. Bu yüzden Chanel bekar kaldı ve bir Fransız gece kulübünde şarkı söylemeye başladı. Bu gece kulübünde "Coco" takma adını kullanıyordu. Yazar McNabb, "Coco Chanel'in hayatı hakkında, çoğu Coco tarafından yayılmış olan pek çok yanlış bilgi var." diyor. Öncelikle Coco, cinsel olarak utangaç değildi ve çok sayıda sevgili edindi. Fransız sosyetesinin renkli simalarından biri olan Etienne Balsan'ın metreslerinden biri oldu. Coco, kendi moda imparatorluğunu başlatmak için ilişkilerinin finansal faydalarını kullandı. Mayıs 1940'da, Alman kuvvetleri Fransa'ya girdiğinde, Fransa bir ateşkes anlaşması imzaladı. Bu ateşkes anlaşmasıyla birlikte, Paris ve Fransa'nın kuzey kısmı, Naziler tarafından ele geçirilmiş oldu. Daha sonra Naziler tarafından kukla bir hükümet ve "Vichy rejimi" adı verilen Yahudi karşıtı bir yönetim sistemi ayarlandı. Naziler, yaklaşık olarak 15 bin Yahudi'yi toplayıp onları bir stadyuma yerleştirdiler ve bir hafta boyunca yemek ve su vermeden bu stadyumda beklettiler. Bu Yahudiler'in gidecekleri yer Auschwitz kampıydı. İşte şimdi Coco Chanel'in eline Yahudiler'in sahip olduğu işletmelere Nazi müdahalesini kendi avantajına kullanması için bir fırsat geçmişti. Coco, Chanel No. 5 ürününün müşteri tabanını genişletmek amacıyla finansal destek istemek için Wertheimers ailesine ulaşmış ve bir anlaşma yapmıştı. Bu anlaşma sonucunda, şirketin %70 hissesi Wertheimers ailesine, %20 hissesi komisyoncuya ve geri kalan %10 hissesi ise lisanslama için Chanel'a verilmişti. Bu yüzden Coco Chanel, Naziler'e bir mektup yazarak Chanel Parfümleri'nin tam mülkiyetini talep etti. O zamanlar Coco Chanel, Hotel Ritz'de lüks içinde yaşıyordu ve iddia edilene göre, 1933 yılında Paris'teki Alman Büyükelçiliği'ne özel ataşe olarak atanan Baron Hans Gunther von Dincklage ile bir birliktelik yaşadı. Paris'teki insanlar açlık ve sefalet içindeyken onun bu ilişkisi, Hotel Ritz'de savurgan bir şekilde yaşamaya devam etmesine imkan tanıdı. Son dönemde gizliliği kaldırılan Fransız istihbarat belgeleri, onun sadece Naziler ile olan ilişkisini değil, aynı zamanda nasıl bir Nazi casusuna dönüştüğünü ve onun için özel olarak hazırlanmış "özel gizli görevi" de detaylandırıyordu. Coco Chanel, bir Nazi casusuydu ve kod adı "Westminster" idi. Bu isim, onun Westminster Dükü ile olan önceki ilişkisine bir göndermeydi. Fransız Savunma Bakanlığı arşivlerinde bulunan kayıtlara göre, Chanel'in ajan numarası F-7124 idi. Hatta belirtilene göre kendisinin Naziler adına gerçekleştirdiği görevlerden biri, casusları işe alırken eylemlerini gizlemeye yardım etmesi için Nazi suikastçisi ve Fransız vatan haini Baron Louis de Vaufreland ile seyahat etmekti.

Tasarımdan Markaya Giden Yol: Nike

Her markanın bir hikayesi vardır. Kuruluşu, operasyonlara başlaması, büyümeye çalışması, kimi zaman tökezlemesi ve hedeflenen noktaya gelene kadar yapılan türlü mücadeleler bu hikayelerin temelini oluşturur. Nike'ın hikayesi de benzer yollardan geçiyor. Onu farklı kılan ise marka için çok kritik olan 1962-1980 arası dönem... Bu yazıda Nike'ın hikayesinden faydalanarak işletmeler için bazı önemli noktalara değinmeye çalışacağım. Markanın kahramanı Phil Knight, Stanford Üniversitesinde öğrenci olduğu dönemlerde koşu ile ilgileniyor. İyi bir atlet olsa da ulusal düzeyde bir atlet olma özelliklerini gösteremiyor. Koşunun çok önemli bir spor olduğunu, onun hayatının önemli bir parçası olduğunu belirtiyor. Knight, ABD'de 1960'lı yıllardaki ayakkabı pazarının gelişmeye çok açık olduğuna inanıyor. Piyasada yer alan markaların talebi karşılamakta zorlandığını, aynı zamanda sporcular için daha iyi ayakkabılar üretilmesi halinde sektörde önemli yerlere gelinebileceğini düşünerek bu fikrini babası ile paylaşıyor. 1 sene sürecek Dünya turuna çıkıyor. Bu turda hem kendini ve hayattan beklentilerini keşfediyor hem de Asya'daki ayakkabı üreticilerini, fabrikaları ve olanakları araştırıyor. Phil Knight, bir süre Japon markası Onitsuka'nın ABD doğu eyaletleri distribütörlüğünü yaptıktan sonra kendi markasını kuruyor. Uzun süren isim bulma sürecinde işletme çalışanlarından biri "Nike" ismini öneriyor. İsmin iki heceli olması, sert ünsüze sahip olması, Yunan zafer tanrıçasını simgelemesi ve Phil Knight'ın Yunan kültürüne hayranlığı örtüşünce Nike ismini tescil ettiriyor. Nike'ın logosu ise Phil Knight'ın yarı zamanlı öğretim üyeliği yaptığı Portland State Üniversitesinde tesadüfen koridorda çizimlerini gördüğü bir öğrenci tarafından tasarlanıyor. Öğrenciye sadece "hareket" temasını vurgulayabilen Knight, öğrencinin eskizleri arasından şu anda da kullanılan ve "swoosh" adı verilen logoyu beğeniyor. Swoosh'un bir kelime anlamı yok, koşarken yanından geçen koşucunun çıkardığı sesi simgelediği düşünülen bir yansıma sözcük olarak kullanılıyor. Phil Knight bu tasarım için öğrenciye 35$ değerinde çek imzalıyor. Ürün logosu ve ayakkabı kutularında turuncu renk kullanmaya karar veriyor. Bu renk, göz alıcı ve dikkat çekici olması sebebiyle tercih ediliyor. Nike'ın en önemli ürün özelliği, başta koşu olmak üzere tenis ve basketbol gibi spesifik özellikler gerektiren ayakkabı tasarımlarına cevap verebiliyor olması. Knight'ın üniversitedeki antrenörü ve markanın ortaklarından Bill Bowerman, koşucular için uygun tabanlı, destek tamponlarına sahip ve hafif malzemeden ayakkabı tasarımı için birçok deney yapıyor ve tasarım çalışmalarına uzun bir süre devam ediyor. Tenis ve basketbol ayakkabılarında ise 1977'de Nike'ı ziyaret eden ve ayakkabı tabanına havalı dolgu kullanarak hafifliği ve ayağı destekleyecek bir teknolojiyi markaya sunan 2 mühendis ile anlaşılıyor. Nike AIR teknolojisinin temeli bu şekilde başlıyor. Yeni, aykırı, geliştirilmeye açık fikirler her zaman markanın radarında tutuluyor. 1962-1980 yılları arasında Nike'ın kimliğini ve tasarımını yaratan ayakkabı serileri oluşuyor. Bu modeller Cortez, LD 1000, Pre Montreal ve Tailwind olarak karşımıza çıkıyor. Ürünlerin fonksiyonel faydasına çok önem veriliyor. Burada diğer markalardan farklılaşma oluşacağına inanılıyor. 1980'den itibaren de ürün odaklı bakış açısından tüketici odaklı bakış açısına geçiliyor. Tüketici beklentilerini anlamaya çalışmak, marka hikayesini ve marka ruhunu tüketicilere aktarmak için reklam çalışmalarına ve fuar katılımlarına azami önem veriliyor. Tüketicilerin Nike deneyimini hissetmesi amaçlanıyor. Her şirkette olduğu gibi Nike'ta da kuruluş aşamasında değerli çalışanlar çalışıyor. Bunlardan bazıları Phil Knight'tan daha fazla markaya ve işletmeye inanıyorlar. Yaptıkları işi, kendi kimliklerinin önemli bir parçası olarak gören bu çalışanlar satış, pazarlama, ürün geliştirme, finans ve muhasebe departmanlarında işletmeyi ayakta tutuyorlar. Çalışanlar, marka hikayesini ve ürünün arkasındaki ruhu toptan ve perakende ağlarda tüketicilerle paylaşıyorlar. O dönemde sporcu sponsorluğu çalışmaları da başlıyor. İlerleyen süreçte, sporcularla oluşan ilişkiler, bir sponsorluktan ziyade aidiyet ruhunun arttığı ilişkilere dönüşüyor. Sporcular da ürünlerin gelişimi için katkıda bulunuyorlar. Uzun süre sadece ayakkabı üretimine odaklanan Nike, sporculara daha cazip görünebilmek, onların ihtiyacını karşılamak, marka görünürlüğünü artırmak ve rakiplerle daha iyi rekabet edebilmek için spor kıyafetleri üretimine 1978 yılında başlıyor. Markanın yaşadığı en büyük problemlerden biri krediye dayalı büyüme yöntemini kullanmış olması. Knight, babasından aldığı 50$ ile şirketi kurduktan ve Bowerman ile ortaklık imzaladıktan sonra kazancın önemli kısmını yeni mal alımına yatırıyor. İlerleyen süreçlerde bankalar ve yatırım sermayesi firmaları ile kredi artırımına yönelik yoğun çalışmalar yapılıyor. Bu süreçte şirket iki kez kapanma noktasına gelse de yapılan ödemeler kapanmayı önlüyor. Nike'ın üretimi ABD sınırları dışında gerçekleştiğinden, ithalata dayalı birtakım konularla ilgilenmek durumunda kalıyorlar. Üretim faktörlerinde en önemli 3 konu istikrarlı döviz kuru, işçi ücretleri ve istikrarlı hükümet olarak değerlendiriliyor. Bu doğrultuda Nike üretimine Japonya'da başlıyor. Sırasıyla Tayvan, Güney Kore, Porto Riko, İngiltere, İrlanda, Vietnam ve Çin'deki fabrikalarla çalışıyorlar veya fabrikaları satın alıyorlar. Çin'de ayakkabı üretimine başlayan ilk yurtdışı marka olarak giriş avantajlarını elde ediyorlar. Bu bölgelerde önemli üretim sorunları yaşanıyor. Fabrikalardaki çalışma koşulları, çalışan işçilerin hakları gibi konular medya tarafından gündeme taşınıyor. Bazı fabrikaların markanın sahte ürünlerini yaptığı bilgisine ulaşılıyor. Nike, bu fabrikaları kendilerine üretim yapmalarını sağlayarak sahte üretimin önüne geçme politikasını kullanıyor. ABD iç pazarında ise büyük oyuncularla rekabete girişiliyor. Nike'ın bu dönemde rakiplerinden daha ufak olmanın getirdiği manevra kabiliyetini ve avantajlarını kullandığını düşünüyorum. Bu markalarla başlangıçta birebir anlamda rekabet mümkün olmasa da bu markaların değerlendirmeyi düşünmediği, gözden kaçırdığı veya geri plana ittiği alanlardaki fırsatları kullandığına inanıyorum. Gümrük Bakanlığının 1970'lerin sonunda yaptığı ithalattan ötürü işletmeden 25 milyon $ vergi istemesi markanın 3. kez kapanma tehdidi yaşamasına sebep oluyor. Uzlaşma ile borç 9 milyon $'a indiriliyor. Ardından işletme düzenli nakit akışını sağlayabilmek ve ani oluşan borcu ödeyebilmek için halka arz yöntemine gidiyor. Şirket yönetimini yitirmemek ve marka ruhunu devam ettirmek için hisseler değerine göre sınıflandırılıyor ve hisseler için bir ücret belirleniyor. 1980 yılında yaklaşık 11 milyon hisse tanesi 22$'dan satılıyor. (Aynı yıl Apple hisseleri 24$'dan satıldı.) Nakit akışı problemini bu şekilde çözen Nike, 1980'li yıllarda Michael Jordan ile yaptığı sponsorluk anlaşması ve kurduğu Air Jordan markası ile markayı bir üst noktaya taşıyor. 2006 yılında Phil Knight, CEO görevinden ayrılıyor. 2017 yılında Nike'ın toplam cirosu 34 milyar $'ı aşıyor.   Yaklaşık 60 yıllık bir marka geçmişine sahip Nike'tan alınabilecek bazı dersler:

• Sevdiğin işi yapmak, gelecek gördüğün bir pazarda başarılı olabileceğine inanmak.
• İşinde uzman, tutkulu, işletmeyi ve markayı ileriye götürebilecek insanlarla çalışmak.
• Üretim olanaklarını dikkatlice araştırmak.
• Pazarın beklentilerini karşılamak için bütün çalışmaları gerçekleştirmek.
• Zorluklardan yılmamak ve onları aşmak için sakin kalabilmek.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.

22 Yaşındaki İki Genç, 1,5 Yılda Nasıl Milyar Dolarlık Bir Şirket Kurdu?

• 22 yaşındaki Brezilyalı iki genç girişimci Henrique Dubugras ve Pedro Franceschi'nin sahibi olduğu Brex isimli ödeme şirketi, yaklaşık olarak 1,5 yılda 1,1 milyar dolarlık piyasa değerine ulaştı.
• Henrique Dubugras, ilk girişimini 14 yaşında kurdu ve Brex, onun beşinci girişimi.
• Dubugras ve Franceschi, Brex'ten önce de Pagar.me isimli ödeme girişimini kurdular. Daha sonra ikili, bir sonraki girişimlerini kurmak adına, 30 milyon dolar yatırım elde eden ve 100 kişilik bir ekibe sahip olan bu şirketi sattı.
• İlgili Yazı: Müşterilerinin Spotify Listelerine Göre Kıyafet Öneren Girişim

---

Brezilyalı Henrique Dubugras ve Pedro Franceschi, 16 yaşında bir araya geldiklerinde, tutkularını anlamayan katı annelerinin yanı sıra, kodlama aşkı ve ortak hayal kırıklıklarıyla birbirlerine bağlanmışlardı. İki gencin evlerine patent ihlali bildirimleri gönderildikten sonra, onların hack alışkanlıklarından dolayı annelerinin korkuları daha da artmıştı. Franceschi, iPhone'a ilk jailbreak'i yaptıktan sonra, Apple'dan gelen yasal bir tehdit bunun için yeterli olmuştu. Bunun üzerine ebeveynleri iki gençten hack işlerini ve sanal alemde amaçsızca takılmayı bırakmalarını istediler. Ancak şu anda 22 yaşında olan bu iki genç, bu istekleri görmezden geldi ve kısa bir süre önce Brex adındaki şirketleri için 1,1 milyar dolar değerleme ile 125 milyon dolarlık bir C serisi fonlamayı duyurdular. Greenoaks Capital, DST Global ve IVP'nin liderlik ettiği turda, şirket bugüne kadar yaklaşık olarak 200 milyon dolar yatırım elde etti. San Francisco merkezli Brex şirketi, girişim kurucularının kişisel bir teminat ya da mevduat olmaksızın kurumsal kredi kartlarına erişim imkanı sağlıyor. Aynı zamanda şirket, PayPal'ın kurucularından olan Peter Thiel ve Max Levchin, Visa'nın eski CEO'su Carl Pascarella ve bir avuç önde gelen risk sermayesi şirketi tarafından da destekleniyor. Bu yatırım, onları tarihin en genç unicorn (1 milyar dolar ve üzeri değerlemeye sahip özel girişimlere verilen isim) kurucularından biri haline getiriyor ve onları, bu kadar hızlı bir şekilde unicorn bölgesine açılan nadir bir girişim sınıfına sokuyor. 2017 yılının bahar aylarında kurulan Brex, aradan geçen yaklaşık 1,5 yılın ardından geçtiğimiz haziran ayında halka açıldı. Brex, herhangi bir kişisel teminat ya da teminat bedeli gerektirmiyor ve üçüncü taraf eski bir teknolojiyi kullanmıyor. Ayrıca şirketin yazılım platformu sıfırdan inşa edildi. Brex, şirketlere harcamalarına yönelik olarak birleştirilmiş bir bakış sunarak kurumsal giderlerin pek çok sıkıntı verici kısmını basitleştiriyor. Örneğin bir CEO, her ayın sonunda, şirketin tümünün Uber'de ne kadar para harcadığını kolay bir şekilde görebiliyor. Bununla birlikte Brex, girişimcilere başka bir yerden aldıklarından 10 kat daha yüksek bir kredi limiti verebiliyor ve online başvurunun tamamlanmasından hemen sonra, en azından sanal kartlar teslim edilebiliyor.

Bunu Nasıl Başardılar?

14 yaşında olan çoğu gencin tek derdi okuludur. Ancak Dubugras, 14 yaşındayken bir sonraki iş girişiminin ne olacağını düşünüyordu. Zaten başarılı bir online oyun yapmıştı, ancak bu patent ihlali bildirimlerini aldıktan sonra bu işi sonlandırmaya zorlandı. Bunun üzerine Dubugras, yeni bir girişim kurmak için oyundan kazandığı parayı kullandı. Edtech isimli bu girişim, Brezilyalı öğrencilerin Amerikan okullarına başvurmalarına yardımcı olmayı amaçlıyordu. Kendisi Stanford'a girmeyi umuyordu ve Brezilyalı öğrencilerin ABD'deki üniversite başvuru süreci hakkında ne kadar az bilgi sahibi olduklarını çabucak öğrenmişti. Bazı açılardan bu girişim başarılıydı. Dubugras, yeni girişimi için 800 bin kullanıcı toplamayı başardı, ancak hiç para kazanamadı. Onun küçük serveti, bu işi büyütmek için yeterli değildi. Dubugras, bu durumla ilgili olarak "Brezilya'da 15 yaşındakilere yatırım yapmaya istekli çok sayıda risk sermayesi yok." şeklinde bir açıklama yaptı. http://www.pazarlamasyon.com/is-dunyasi/girisimcilik/isvecin-nasil-bu-kadar-cok-basarili-girisimi-var/ Edtech girişimini kapattıktan kısa bir süre sonra, Dubugras, onun inovasyona olan iştahını anlayan ve tıpkı onun gibi başarıya aç, Rio'da yaşayan bir Brezilyalı genç olan Franceschi ile tanıştı. Daha sonra iki genç konuştu ve Franceschi'nin ödemelere olan ilgisinden dolayı Pagar.me isimli girişimi başlattılar. Pagar.me 30 milyon dolar yatırım elde etti ve 100 kişilik bir ekip meydana getirdi. Şirket satıldığında, 1,5 milyar dolar kadar işlem yapıyordu. Dubugras daha sonraki hamleleriyle ilgili olarak "Bir şeyler inşa etmek için Silikon Vadisi'ne gelmek istedik, çünkü buradaki her şey çok büyük ve çok havalı görünüyordu." dedi. Ve ikili sonunda bunu başardı. 2016 sonbaharında, Dubugras ve Franceschi Stanford Üniversitesi'ne kaydoldular. Bundan kısa bir süre sonra da Beyond adında bir sanal gerçeklik girişimiyle Y Combinator'a girdiler. Dubugras, son derece kısa süren bu girişim macerasını şu şekilde özetliyor: "Sanırım pes etmemiz üç hafta sürdü. Bu işi başlatmak için doğru kurucular olmadığımızın farkına vardık." Buna rağmen Dubugras, Y Combinator'ın neyde iyi olduklarını anlamalarına yardımcı olduğunu ifade ediyor. Kendileri de birer girişimci oldukları için Dubugras ve Franceschi, girişimcilerin karşılaştıkları son derece büyük bir problemin fazlasıyla farkındalardı: banka hesabındaki paraya erişim. Büyük bankalar, küçük işletmeleri almak istemedikleri birer risk olarak görürler ve bu yüzden şirket kurucuları, genellikle bir çıkmazda bırakılırlar. Dubugras ve Franceschi, sadece Rolodex'te büyük bir girişimci ağına sahip değildiler. Aynı zamanda şirket kurucuları için özel olarak tasarlanmış bir kredi kartı işi oluşturmak için gereken fintech zekasına da sahiptiler. Bu yüzden ikili, Beyond girişimine son verdi ve Nisan 2017'de Brex'i kurdu. Brex kısa bir süre içinde hızlı bir şekilde yükselişe geçti. Öyle ki, iki genç girişimci Stanford'dan ayrılmaya ve işi tam zamanlı olarak sürdürmeye karar verdi.