SEO yüzünden tabi ki (!)
Şaka bir yana, son zamanlarda aldığımız duyumların gerçek olabileceğini tahmin etsek de -
genellikle küçülmeye gideceği söyleniyordu- bu kadar kısa bir süre içerisinde Türkiye'deki en büyük private shopping oyuncularından biri olan Markafoni'nin kapanma haberini almak bizi derinden üzdü.
İlk olarak 2008 yılında hayatımıza girmişti Markafoni. Twitter'ın bile yeni kurulduğu, Türkiye'de online alışveriş hacminin neredeyse hiç olmadığı yıllardı o yıllar... Gerisini siz düşünün. Ancak bir güneş gibi parlaması uzun sürmedi. Zira yeni bir modeldi tüketiciler için
private shopping. Birkaç yıl içerisinde öylesine büyük bir kar topu etkisi yarattı ki, Levent-Maslak bölgesindeki plazalar, mesai saatleri içerisinde özel alışveriş sitelerinden gelen kargoların şirket çalışanlarına dağıtımını yasakladı. Çünkü her gün binlerde kargo geliyor, bu da çalışanların çalışma kalitesini düşürüyor, organizasyonel yapıyı zorluyordu. İşin hacmini siz hayal edin diye verdim bu örneği.
Benim sürekli örnek verdiğim bir konu var. Bir mahallede önce bir kasap dükkanı açılır. Kasabın iş yaptığını gören mahalleli o dükkanın karşısına bir rakip dükkan daha açar. Sonrası malum... 3. dükkan, 4. dükkan derken mahallenin potansiyeli, kasapları doyurmaya yetmez ve bu kez sırayla kepenk indirilmeye başlanır. Private shopping tarafı da tam olarak böyle oldu. 2008 yılında Markafoni'nin başını çektiği sektöre irili ufaklı onlarca, hatta yüzlerde site eklendi ve 2013'ten itibaren de sırayla kapanmaları gördük:
VIPDükkan 2013, Daybuyday 2013, Limango 2015, clubboon, evim.net ve diğerleri... Anlayacağınız kimler geldi, kimler geçti!
Tam da bu noktada Türkiye'nin çok büyük gibi gözüken ancak dillendirildiği kadar hacimli olmayan bir pazar olduğunu düşünüyorum. Burada Markafoni'nin operasyonel masraflarına bakmak gerek. Örneğin Markafoni’nin lojistik tesisi tam tamına
32 bin metrekare. Günlük 50 bin paket gönderim kapasitesi bulunan lojistik merkezinin
stok kapasitesi ise 150 bin adet. Günlük 50 bin paketten söz ediyorum; bunun operasyonel maliyetleri, ulaşım, tedarik zinciri, iade gibi konulara hiç girmiyorum bile.
[caption id="attachment_59361" align="aligncenter" width="1109"]
Markafoni'nin lojistik merkezinden bir görüntü (Kaynak FMRent)[/caption]
Öte yandan private shopping kavramı sadece Türkiye'de değil, dünyada da düşüşte. Yani burada bir sorun var, bir doymuşluk, bir alışılmışlık var. Var oğlu var. Gangnam Style'ı
hatırlayın. Video ilk çıktığında deliler gibi izliyorduk. Her gün paylaşıyorduk. Peki şimdi noldu? Onu tükettik, onu sindirdik, onu bitirdik. O artık eskide kaldı. Private shopping furyası da böyle. Model eskidi, fiyatlar çok da cazip değil (
hem tüketici tarafında hem de firma tarafında),
artık seksi bir kavram değil private shopping. Seksi bir kavram olsaydı, kasap örneğinde olduğu gibi her gün yeni bir dikeyde yeni oyuncular görürdük. Görüyor muyuz?
Hayır. Üzgünüm ama bu iş modeli öldü!
Bu arada Markafoni'nin kurucusu Sina Afra'nın bir röportajında, "
2008’den bu yana kurulan sitelerin yüzde 50’si kapandı. Kötü oldukları için değil, finansman bulamadıkları için kapandılar. İlk dört yıl kâr mar yok; unutun bunu!" dediğini de hatırlatmak isterim.
Hemen yukarıya bize üniversitelerde öğretilen -belki de tek aklımda kalan şeydir-, bir grafiği ekledim. Çok kısa, tek cümle ile açıklayayım.
Ürününüz doğar, büyür ve ölür. Ölmemesi için o ürünü farklılaştırmanız gerekir. (Maturity evresi) Bunu da ancak ve ancak inovasyon ile katma değer ile yaparsınız. Private shopping olayında bu böyledir, mahallenin kasabında da!
Türkiye giderek startup'ların, yatırımların battığı, yabancı oyuncuların çekildiği bir teknoloji mezarlığına dönüşüyor. Markafoni'nin aramızdan ayrılması en çok bu yüzden beni üzdü. Tüm çalışanlarının yolu açık olur umarız. Bu arada Pazarlamasyon olarak sizin de yorumlarınızı merak ediyoruz. Sizce Markafoni neden kapandı?