Enerji içeceklerinin zararlı olduğu konusunda Türkiye'de genel sayılabilecek bir görüş hakim. İnsanlarla enerji içeceği konusunu konuştuğumda konu genellikle yararları ve zararları üzerine oluyor.
Peki enerji içecekleri gerçekten zararlı mı? Bunu anlamak için ürün özelliklerini inceleyelim:
Enerji içeceklerinin kola gibi gizli bir formülü bulunmuyor. Ürünün içinde taurine, ginseng, l-carnitine, glokoronolakton, guarana, niasin, B vitaminleri, şeker ve kafein gibi bazı maddeler bulunuyor. Bunlara ek olarak ürünü çeşitlendirmek için meyve aroması da ekleniyor. Yukarıdaki maddelerinin tamamının bir enerji içeceğinde olmasına ise gerek bulunmuyor. Piyasada sadece B vitaminlerinden oluşan, düşük fiyatlı ürünler de bulunuyor. A101'in enerji içeceği X-ir bunlardan biri. Enerji içeceklerinin alkolsüz olduğunu bu noktada hatırlatmak isterim.
Gelelim kafein konusuna... Bu maddelerin hemen hemen tümü vücudumuzda bulunan ve depolanan maddeler. Fakat kafein vücudumuzda bulunmuyor ve onu dışarıdan alıyoruz. Kafein, enerji içeceği bileşimi için önemli bir madde. Vücudu zinde tutmak ve direnç kazandırmak için gereken önemli maddelerden biri olarak gösteriliyor. Türk tüketicisinin genellikle kahve tüketimi ile özdeşleştirdiği bu madde, kolalı ürünlerde de bulunuyor. Buradaki en önemli nokta üründeki kafein miktarı. İşte işin en hassas noktası ve ülkemizdeki negatif yargının temeli tam da bu konu.
Her ülkenin enerji içeceğine yaklaşımı farklı. Bunu örneklerle açıklayalım:
Türkiye'de yaklaşık 13 yıldır yürürlükte olan ve 2017 yılında revize edilen bir "Enerji İçecekleri Tebliği'' var. Markalar bu tebliğe uygun olarak üretim yapmak veya ürünü bu kurallara uygun şekilde üreterek ithal etmek zorundalar. Bu tebliğin 5. maddesinin "c" bendinde üründe olabilecek maksimum kafein miktarı 1 litrede en fazla 150 miligram olarak belirlenmiştir. 250 mililitrelik enerji içeceğinde en fazla 37.5 miligram kafein olabilir. 250 mililitre Coca-Cola'da ise 24 miligram kafein bulunuyor.
Türkiye'de 2017 yılındaki tebliğe istinaden 18 yaşın altındakilere enerji içeceği satışı engellenmiştir. Enerji içeceklerinin hastane, spor salonu, okul kantini gibi yerlerde satışına kısıtlama getirilmiştir.
ABD'de de bir enerji içeceği tebliği var. Fakat oradaki sınırlandırma genel bir sınırlandırma. Yani, kafein miktarını doğrudan sınırlandırmak yerine içeceğinin içine konacak madde miktarını 1 litrede 2500 miligram olarak belirlemişler. Böylece markalar ürün içeriğinde değişikliğe giderek ürün çeşitliliğini (dizisini) artırabiliyor. Örneğin Monster Energy'nin ABD'de 30'dan fazla enerji içeceği çeşidi bulunuyor.
Enerji içeceğinde bulunan şeker miktarı, her markaya göre değişebiliyor. Tüketiciler bu noktada önerilen tüketim düzeylerini dikkate almalı. Türkiye'de günlük önerilen maksimum enerji içeceği tüketim miktarı 500 mililitre, ABD'de ise 1500 mililitre. Ürün açıklamalarını paylaşmak isterim:
(Monster Energy ABD ürün içeriği)
(Türkiye'de satılan bazı markaların ürün içeriği)
İngiltere'deki enerji içeceklerinde 1 litrede en fazla 200 mililitre kafein konabiliyor. Bu miktar Türkiye'den daha fazla. İngiltere'de zincir mağazaların 16 yaş altındaki tüketicilere ''yüksek kafein içeren'' enerji içeceği çeşitlerini satmamaya yönelik çalışmaları var. Bu çalışmaların en güncel olanını geçtiğimiz hafta Tesco başlattı. Tesco'nun ve diğer markaların, çocukları fazla şeker ve kafein tüketiminden kaynaklı olumsuz etkilerinden korumaya yönelik çalışmalarını doğru buluyorum.
Bununla birlikte İngiltere'de enerji içeceklerinin aşırı tüketiminden kaynaklanabilecek sağlık problemlerine önlem alınırken, enerji içeceğinden sağlanabilecek olumlu katkılar ürün kutularında açıklanıyor. Örneğin İngiltere'deki Red Bull ürünlerinde ürünün olumlu özellikleri kırmızı renkle belirtilerek açıklanıyor. Görseli yanda görebilirsiniz.
Enerji içeceği ile ilgili birçok doğru veya yanlış bilgi internet sitelerinde yer alıyor. Kendi gözlem ve araştırmalarımdan yola çıkarak sizleri konu hakkında biraz daha bilgilendirmek istedim. Faydalı olmasını dilerim.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.
Kaynaklar: https://news.sky.com/story/tesco-to-stop-selling-energy-drinks-to-children-under-16-11224198 , http://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/127/3/511.full.pdf , https://merakettim.coca-colaturkiye.com/Coca-Cola-daki-kafein-miktari-nedir--41575 , http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/06/20170930-23.htm